Günümüzde asansörler belki de metrobüslerin taşıdığı insan sayısından çok daha fazla taşıma yapıyor olabilir. Evet düşününce hakikaten işin ne kadar ciddi boyutlarda olduğunu belki sadece bu cümle ile bile algılayabiliriz. Ve her bir asansör yapının durumuna, trafiğine ve talebe bağlı olarak tasarlanmaktadır. Fakat her ne kadar farklı tasarımlar ortaya konulsa da bazı özellikler ilgili yönetmeliklerde belirtilen şartları muhakkak sağlamalıdır. Bu şartlardan biri de asansör kat kapılarının yangına olan dayanımları ile ilgilidir. Yangın dayanımı için asansör kat kapılarının yangından korunmaya katkıda bulunması zorunlu bir durumdur.
Bu sebeple Türkiye’de yangına dayanıklı asansör kapılarının üretilmesinde TS EN 81-58: 2018 standardı ve Binaların Yangından Korunmasında Hakkında Yönetmelik dikkate alınır. Standart içerisinde kapıların nasıl test edileceği ve izlenecek tüm süreçler belirtilmiştir. Bu kapsamlarda ülkemiz sınırları içerisinde şu anda akredite olarak test faaliyetini yürüten 2 adet Laboratuvar bulunmaktadır. İlgili standarda göre testler bu laboratuvarlarımızda yapılmakta ve daha sonrasında asansör kat kapısının performansına göre rapor ve sertifika düzenlenmektedir.
Genel olarak değerlendirme yaparsak eğer yangına dayanıklı olarak üretilen asansör kat kapıları duman ve alevin geçişini önlemek amacıyla kullanılmaktadır. Bu kapılardan beklenti binada bulunan sakinlerin güvenli bir şekilde tahliyesine olanak sağlamak için gereken süre kadar alev, ısı ve duman geçişine karşı koymalarıdır.
Bu karşı koyma performansları EN 81-58 : 2018 ( Henüz Türkçeye çevrilmemiştir. ) standardında belirtildiği üzere Sızdırmazlık (E), İzolasyon (I) ve Işıma (W) gruplandırılmaktadır. Sızdırmazlık (E): Asansör kat kapılarının yangın dayanımı değerlendirilirken ölçülen ana kriterdir.
Yangına dayanıklı kapıların tasarlanması ve üretiminde belirli kurallar çerçevesinde hareket edilmelidir. Bu kuralların belirtildiği standart ve direktifler ürünlerin bulundurması gereken özellikleri de belirlemektedir. Ülkemizde bu uygulamalar Binaların Yangından Korunması Hakkında Yönetmelik dikkate alınarak yapılmalıdır. Yönetmelik en son 04.11.2020 tarihinde değişikliğe uğramıştır. Bu yönetmelik içerisinde geçen “Asansör kapılarının yangına karşı en az 30 dakika dayanıklı ve duman sızdırmaz olması, yapı yüksekliği 51.5 m’den yüksek binalarda yangına karşı en az 60 dakika dayanıklı ve duman sızdırmaz olması gerekir” hükmü kapıdan istenen performansı net olarak belirtmiştir. 2014/33/AB asansör yönetmeliği Ek-1’inde “Kat kapıları yangından korumaya katkıda bulundukları takdirde, camlı kısmı olanlar da dahil olmak üzere bütünlük açısından ve yalıtım ve ısı iletimi açısından yangına karşı dirençli olmalıdır.” maddesi, ve Çevre ve Şehircilik Bakanlığı tarafından hazırlanan Binaların Yangından Korunması Hakkında Yönetmelik gereği binayı yangından korumaya katkıda bulunsun ya da bulunmasın bütün asansör kat kapılarının yangına dayanıklı olması gerektiği maddesi zaten gerekli zorunluluğu belirtmiştir.
Test öncesi asansör kat kapısı numunesinin teknik özellikleri testi yaptırmak isteyen tarafından laboratuvara bildirilir ve bunlarla uyuşup uyuşmadığı standartlardaki istenen bilgilere göre laboratuvarda uygunluğu kontrol edilir. Kapının normal bir şekilde çalışıp çalışmadığı açılıp kapatılarak çalışabilirliğine bakılır. Daha sonra ürün laboratuvarda hazırlanan duvara tıpkı kuyuya bağlandığı gibi kapı firmasının sorumlusu tarafından bağlanır. Montaj genellikle ya test gününden 1 gün önce yada test günün de yapılmaktadır. Montaj işlemi tamamlandıktan sonra gerekli tüm kontroller yapılarak fırın ateşlenir. Fırının içindeki sıcaklık, zaman ve basınç standart şartlarına göre kontrol altında tutulur ve laboratuvar tarafından tüm bilgiler ve test anı kayıt edilir.
Test sonrasında kayıt edilen bilgiler ve test anı izlenimleri doğrultusunda ayrıntılı bir rapor hazırlanmaktadır. Bu raporda kapının test performansına ilişkin değerlendirmesi yapılır.
Deney sonuçları aynı özellik ve tipteki farklı ebattaki kapılara da uygulanabilir. Fakat bu Kapı açıklığının genişliği testin uygulandığı kapıdan %30 az veya fazlası kadardır. Örnek vermek gerekirse teste sokacağımız 1000mm. Giriş ölçüsüne sahip bir kapının aldığı performans aynı özelliklerdeki 700mm den 1300mm. Ye kadar girişi olan kapılarda da geçerli kabul edilir.
