RoHS elektrik ve elektronik eşyalarda bazı maddelerin bulunmamasını şart koşan direktiftir. Gelişen teknoloji ve artan talep neticesinde her geçen gün elektronik atık miktarı artmaktadır. Bu durum çevre kirliliğine sebep olurken insan sağlığını da tehdit eder duruma gelmiştir. Avrupa Birliği bu kapsamda bir çalışma yaparak elektrik ve elektronik eşyalarla ilgili iki direktif yayınlamıştır. Avrupa Birliği üyelik sürecinde uymakla yükümlü olduğumuz bu iki direktif ve ülkemizde bu direktiflere paralel hazırlanan yönetmelikler şu şekildedir:
2002/96/EC-WEEE Atık Elektrikli ve Elektronik Eşyalar direktifine paralel 22.05.2012 tarihli ve 28300 sayılı Atık Elektrikli ve Elektronik Eşyalar Yönetmeliği hazırlanmıştır. 32055 sayılı 26.12.2022 tarihli Atık Elektrikli ve Elektronik Eşyaların Yönetimi Hakkında Yönetmelik yayımlanması ile yürürlükten kaldırılmıştır. İlgili yönetmeliğin EK-1A bölümünde elektrikli ve elektronik eşya kategorileri verilmiştir.
- Büyük ev eşyaları.
- Küçük ev aletleri.
- Bilişim ve telekomünikasyon ekipmanları.
- Tüketici ekipmanları.
- Aydınlatma ekipmanları.
- Elektrikli ve elektronik aletler (büyük ve sabit sanayi aletleri hariç olmak üzere).
- Oyuncaklar, eğlence ve spor ekipmanları.
- Tıbbi
- İzleme ve kontrol aletleri.
Üreticilerin veya yetkili temsilcilerin, yurt içinde elektrikli ve elektronik eşya piyasaya arz etmeden önce elektrikli ve elektronik eşya bilgi sistemine kayıt olması gerekmektedir. İstenen bilgiler ise şu şekildedir:
Kayıtta İstenen Bilgiler:
- Üreticinin veya yetkili temsilcinin:
- Adı ve iletişim bilgileri (adres, telefon, faks, e-posta ve ayrıca sorumlu kişi bilgisi).
- Yetkili temsilci bulunması durumunda temsil edilen üreticinin iletişim bilgileri verilir.
- Vergi numarası.
- Kayıt yılına göre ilgili olduğu elektrikli ve elektronik eşya kategorisi.
- Elektrikli ve elektronik eşya tip bilgisi (evsel veya evsel olmayan eşyalar).
- Elektrikli ve elektronik eşya ticari marka adı.
- Finansal garanti bilgisi.
- Kullandığı satış tekniği (örneğin mesafeli/uzaktan satış).
- Sunduğu bilginin doğru olduğunu belirten beyan.
Raporlama İçin Sunulacak Bilgiler:
- Üreticinin veya yetkili temsilcinin:
- Vergi numarası.
- Raporlama dönemi.
- Raporlama yılına göre elektrikli ve elektronik eşya kategorisi.
- Piyasaya arz ettiği elektrikli ve elektronik eşya ’nin ağırlık itibarıyla miktarı. *
- Evsel ve evsel olmayan atık elektrikli ve elektronik eşya ayrı toplanması, taşınması ile işlenmesini içeren faaliyetlerine ilişkin bilgiler. *
* Belirtilen bilgiler, kategori itibarıyla verilmelidir.
Üreticiler; her yıl şubat ayının sonuna kadar Uygunluk Beyan Formunu doldurarak Bakanlığa vermekle yükümlüdür. Ürünlerin, yönetmelikte belirtilen kriterleri sağladığını gösteren belgeleri ise beş yıl süre ile muhafaza etmeliler.
2002/95/EC sayılı RoHS Elektrikli ve Elektronik Eşyalarda Bazı Zararlı Maddelerin Kullanımının Sınırlandırılması direktifine paralel olarak 30.05.2008 tarihli 26891 sayılı Elektrik ve Elektronik Eşyalarda Bazı Zararlı Maddelerin Kullanımın Sınırlandırılmasına Dair Yönetmelik yayınlanmıştır. 32055 sayılı 26.12.2022 tarihli Elektrikli ve Elektronik Eşyalarda Bazı Zararlı Maddelerin Kullanımının Kısıtlanmasına İlişkin Yönetmelik yayımlanması ile yürürlükten kaldırılmıştır. Bu yönetmeliğin amacı; atık elektrikli ve elektronik eşyaların çevreye duyarlı geri kazanımının ve bertarafının sağlanması da dâhil olmak üzere insan sağlığının ve çevrenin korunmasına katkıda bulunmak amacıyla elektrikli ve elektronik eşyalarda zararlı maddelerin kullanımının kısıtlanmasıdır.
2002/95/EC RoHS 1 direktifine CE markasının gereklilikleri eklenmiş olup aynı zamanda medikal ürünler ve izleme ve kontrol cihazları kapsama dahil edilerek 2011/65/EU RoHS 2 direktifi yayınlanmıştır.
2011/65/EU RoHS 2 direktifinde ise kısıtlı maddeler listesine fitalatlar eklenmiş ve 2015/863/EU RoHS 3 direktifi yayınlanmıştır.
Elektrikli ve elektronik eşyalarda kullanımı kısıtlanan maddeler ve bu maddelerin homojen malzemelerde ağırlık olarak müsaade edilen azami konsantrasyon değerleri yönetmelik Ek-2’sinde şu şekilde belirtilmiştir:
| Madde | Miktar (homojen bir malzemede ağırlık olarak) |
| Kurşun (Pb) | %0,1 |
| Cıva (Hg) | %0,1 |
| Kadmiyum (Cd) | %0,01 |
| Artı altı değerlikli krom (Cr+6) | %0,1 |
| Polibromürlü bifeniller (PBB) | %0,1 |
| Polibromürlü difenil eterler (PBDE) | %0,1 |
| Bis (2-etilheksil) ftalat (DEHP) | % 0,1 |
| Benzil bütil ftalat (BBP) | % 0,1 |
| Dibütilftalat (DBP) | % 0,1 |
| Diisobütil ftalat (DIBP) | % 0,1 |
Üreticilerin piyasaya sürecekleri ürünlerin içerisinde yer alacak kısıtlı maddelerin oranı, tabloda belirtilen değerden daha fazla olamaz.
RoHS Belgesi ve Önemi
Elektrikli ve elektronik eşyalar, RoHS akreditasyon onaylı yetkili bir laboratuvarda analiz edilmek üzere üretici tarafından laboratuvara gönderilmektedir. TS EN 62321 standardına göre GC-MS, ıslak olarak kimyasal inceleme ve XRF yöntemleri ile kısıtlanan maddelere yönelik analizler yapılmakta ve raporlanmaktadır. Kullanımı kısıtlanmış olan maddelerin, yönetmelikte belirtilen sınır değerden daha düşük çıkması durumunda ise RoHS belgesi hazırlanarak yetkililere sunulmaktadır.
RoHS belgesi almanın en önemli faydası; çevre ve insan sağlığı için tehdit oluşturan maddelerin kullanımını sınırlandırmak ve atık geri kazanımını sağlamaktır. Üreticilerin; ürünlerini AB pazarına sunabilmesi için direktifin gereklerini yerine getirmesi ve RoHS belgesi alması gerekmektedir. Bu durum firmanın rekabet gücünü arttırırken aynı zamanda marka gücünü de yükseltmektedir.
SZUTEST Çevre Laboratuvarı olarak; son teknolojiye sahip cihaz ve ekipmanlar ile yasal otoritenin belirlemiş olduğu mevzuat ve ulusal/uluslararası standartlarda belirtilen tüm gereklilikler uzman kadromuz tarafından yerine getirilmektedir. Verdiğimiz hizmetler ilgili detaylı bilgi ve başvuru için info@szutest.com.tr adresinden uzmanlarımızla iletişime geçebilirsiniz.
İş Hijyeni ve Çevre Laboratuvarı Raporlama Şefi
Gülhan ŞIK