PATLAMADAN KORUNMA DOKÜMANI (PKD) NEDİR?

20/6/12 Tarihli, 6331 Sayılı İş Sağlığı ve Güvenliği Kanunu Kapsamında 30.04.2013 tarih ve 28633 sayılı Resmî Gazetede yayımlanan “Çalışanların Patlayıcı Ortamların Tehlikelerinden Korunması Hakkındaki Yönetmelik” 10. Maddesi gereğince; patlayıcı ortam oluşması ihtimali bulunan iş yerleri tarafından hazırlanması yasal olarak zorunludur.

Patlamadan Korunma Dokümanı (ATEX 153) yasal zorunluluk olarak yanıcı, parlayıcı gaz, buhar veya toz bulunduran tüm firmalarda hazırlanması gereken ve Bakanlık İş Teftiş Kurulu denetimleri incelemesinde müfettişlere gösterilmesi zorunlu olan bir belgedir. “Çalışanların Patlayıcı Ortamların Tehlikelerinden Korunması Hakkındaki Yönetmelik” gereğince zorunlu hale gelen Patlamadan Korunma Dokümanı, hazırlanmaması durumunda cezai işlem uygulanır.

PATLAYICI ORTAM NE DEMEKTİR?

Yanıcı maddelerin, gaz, buhar, sis ve tozlarının atmosferik şartlar altında hava ile oluşturduğu ve herhangi bir tutuşturucu kaynakla temasında tümüyle yanabilen karışımlar patlayıcı ortamı ifade eder.

Her zaman yanıcı bir gaz tutuşma kaynağı ile birleştiğinde patlama meydana gelmez. Gazın ortamdaki konsantrasyonu yanma veya patlama olabilmesi için LEL ve UEL değerlerinin arasında olmalıdır.

LEL ve UEL NEDİR?

LEL (Lower Explosive Limit), patlayıcılık alt sınırı olarak tanımlanmaktadır. LEL’in altındaki konsantrasyonlar fazla seyrektir ve patlayıcı gazdan yeterince bulunmaz.

Patlayıcılık bölgesinin üzerinde ise gaz konsantrasyonu o kadar fazladır ki yeterli yanıcılık sağlayacak oksijen bulunmadığından patlama gerçekleşmez. Patlayıcı aralığın üst sınırı UEL (Upper Explosive Limit) olarak tanımlanır.

PATLAYICI ORTAM OLUŞABİLECEK İŞLETMELER HANGİLERİDİR?

Bu işletme örnekleri aşağıdaki gibidir:

Tütün Fabrikaları
Çimento Fabrikaları
Termik Santraller
Un Fabrikaları
Nişasta Fabrikaları
Şeker Fabrikaları
Yağ Fabrikaları
Esolvent Kullanılan Tüm Prosesler
LPG Gaz Dolum, Depolama ve Satış
Akaryakıt ve LPG Rafinerileri
UEL OİL, Motorin Tankları
Akü Odaları
Doğal Gaz, LNG Hatları
Propan Hatları

PATLAMADAN KORUNMA DOKÜMANI (PKD) NE ZAMAN YENİLENİR?

Patlamadan Korunma Dokümanının yenilenme süreci düşünüldüğü gibi belli bir zaman dilimine tabii değildir.

Değişimin söz konusu olduğu şartlar ise şunlardır:
Doküman hazırlanırken referans alınan standartlar değiştiğinde,
Kullanılan proses değiştiğinde,
Proseste kullanılan kimyasallar değiştiğinde patlamadan korunma dokümanı yenilenmelidir.

PATLAMADAN KORUNMA DOKÜMANINDA NELER YER ALMALIDIR?

Patlamandan Korunma Dokümanı’nda:

Muhtemel patlayıcı ortamların belirlenmesi, risk analizi çalışması, boşalma noktalarının tespit edilmesi, hesaplarının yapılması ile tehlikeli bölgelerin belirlenmesi, vaziyet planı üzerinde zone bölgelerinin haritalanması,
Azaltıcı ve operasyonel önlemlerin belirlenmesi, sistemin gözden geçirilmesi için tavsiyeler yer almalıdır.

Hazırlanan rapor, Çalışanların Patlayıcı Ortamların Tehlikelerinden Korunması Hakkında Yönetmeliğin; Gaz ve Sıvı Buharları için TS EN IEC 60079-10-1:2021, CEI 31-35, EN 62485-2 (akü şarj alanları) göre zone hesaplaması, TS EN 6007910-2:2015’in (Patlayıcı ortamlar- Bölüm 10-2: Tehlikeli bölgelerin sınıflandırılması – Yanıcı toz atmosferler) tüm gerekliliklerini karşılamalıdır.

PATLAMADAN KORUNMA DOKÜMANINI (PKD) KİM HAZIRLAYABİLİR?

Çalışanların Patlayıcı Ortamların Tehlikelerinden Korunması Hakkında Yönetmelik” Ek-2 Madde 2.8’ya göre; Patlamadan Korunma Dokümanı (PKD) hazırlayacak kişiler “Patlamadan korunma konusunda eğitim almış ve/veya deneyimli ehil kişiler tarafından hazırlanır.

SZUTEST olarak; alanında uzman ve deneyimli mühendis kadromuzla Patlamadan Korunma Dokümanı alma konusunda sizlere destek olmaktan mutluluk duyarız. Detaylı bilgi için info@szutest.com.tr adresinden bize ulaşabilirsiniz.

PKD – SEVESO Birim Yöneticisi

Uğurcan Çelebi