Kanamalar ve kanamalarda ilkyardım
Kanamalar
Yaşamımızı devam ettirebilmek için kan vücudumuz için büyük bir öneme sahiptir. Kan hücrelerin canlılığı için sürekli surette besin ve oksijeni taşır. Yetişkin bir insanın vücudunda yaklaşık olarak 5-6 litre kadar kan vardır. Bu miktar vücut ağırlığının yaklaşık olarak 13’te 1’ine tekabül eder. Herhangi bir kanama durumunda vücuttaki kanın %20 sinin kaybedilmesi hayati tehlikenin habercisidir.
Kanamalar vücutta aktığı damara ve aktığı yere göre sınıflandırılabilmektedir. Vücutta aktığı yere göre ayırıldığında;
- Damar bütünlüğü bozulmuş ancak deri bütünlüğü sağlam ise iç kanama,
- Damar bütünlüğüyle birlikte deri bütünlüğü de bozuluyorsa dış kanama,
- Doğal vücut deliklerinden (ağız, burun, kulak, anüs ve üreme organları) gelen kanama şeklinde sınıflandırılabilir.
- Aktığı damara göre ayrıldığında;
- Açık renkli, fışkırır tarzda ve kesik kesik bir kanama görülüyorsa atardamar kanaması,
- Koyu renkli ve vücuttan düşük basınçla sızar şekilde akıyorsa toplardamar kanaması,
- Küçük kabarcıklar şeklinde görülüyorsa kılcal damar kanaması olarak adlandırılabilir.
Kanamalarda İlkyardım
Kanaması olan hastaya hayati tehlike oluşmaması için ya da mevcut hayati tehlikeden uzaklaştırılabilmesi için ivedilikle ilkyardım uygulaması yapılması gerekmektedir.
Dış kanamalarda ilkyardım
Dış kanama geçiren bir hastayla karşılaşıldığı durumda öncelikle kanama geçiren yaralının bilinç ve solunum durumu değerlendirilmelidir. Bu esnada etrafta bulunan kişilerden 112 acilin aranması istenmelidir ki ilkyardım uygulamaları yapılırken bir an önce olay yerine ulaşmaları sağlanabilsin. Sonrasında yara ve kanama bölgesi değerlendirilip kanamanın olduğu bölgeye temiz bir bez ile baskı uygulanır. Kanama durmadığı taktirde ikinci bir bez yerleştirilerek baskı miktarı arttırılır. Baskı yapılan bölgede kanamanın durmaması durumunda bölgeye bandaj uygulaması yapılmalıdır( turnike değil). Kanamanın hala durmaması durumunda kanayan bölge kalp seviyesinden yukarı kaldırılıp en yakın bası noktasından damardan gelen kanı azaltmak için baskıyla ilkyardım uygulanabilir.
İlkyardımda kanamayı durdurmak için bası noktaları;
- Boyun (boyun atardamarı (şah damarı) baskı yeri)
- Kolun üst bölümü (üst kol iç kısmı)
- Uyluk (üst bacak arka iç kısmı)
- Kasık bölgesi
- Köprücük kemiği üzeri
- Koltukaltı
Kanama kontrol altına alınırken hastaya verilmesi şok pozisyonu verilmesi ve üşümenin engellenmesi için üzerinin örtülmesi gerekmektedir. Şok pozisyonu ayakların yerden en az 30 cm kadar kaldırılması anlamına gelmektedir. Şok pozisyonuyla, vücuttan kanın kaybedilmesiyle hayati organlara gidemeyen kanın artırılması hedeflenmektedir. 112 acil servisin olay yerine ulaşana kadar yapılan ilkyardım uygulamaları sağlık personeline bildirilmelidir.
Turnike (Boğucu Sargı)
Kanamalarda ilkyardımda turnike sonraki aşamalarda, kaybedilen kanın %20 ye yaklaşması ya da üzerine çıktığı durumda kan durdurulamıyorsa uygulanmalıdır.
İlkyardımda turnike uygulanabilecek durumlar;
-Hasta/yaralıda uzuv kopması olması durumunda,
-Olay yerinde birden çok kanamalı yaralı ve tek ilkyardımcı varsa,
-İlkyardımcının hasta/yaralıyı olay yerinden sevk etmesi gerekiyorsa,
-İlkyardım uygulamasıyla kanama bir türlü durdurulamıyorsa yapılır.
İç kanamalarda ilkyardım
İç kanama; nereden, ne sebeple ve ne kadar kanadığı bilinmediği için dış kanamaya göre daha tehlikeli bir durumdur. İç kanama durumunda ilkyardım yapılırken mümkün olduğunda hasta hareket ettirilmemeli, üzeri örtülerek şok pozisyonunda bekletilmeli ve hastaya ağızdan yiyecek içecek verilmeyerek durumu takip edilmelidir.
Doğal delik kanamalarında ilkyardım
Burun kanamalarında ilkyardımda, hastanın panikle koşuşturması engellenip oturtulmalı, başı öne doğru eğilip burun kanatları 5 dakika boyunca sıkılmalıdır. Yapılan ilkyardım uygulamasının yeterli olmadığı, kanamanın durmadığı durumda hemen bir sağlık kuruluşuna sevki sağlanmalıdır.
Kulak kanamalarında ilkyardımda, kanayan kulak yumuşak bir bezle temizlenmeli ve kanama devam ediyorsa kulağı tıkamadan temiz bez tutulmalıdır ki ne kadar kanama olduğu tutulan bezden daha hızlıca tespit edilebilsin.
Diğer doğal delik kanamalarında bölgeye temiz bezle baskı uygulayıp hızlıca acil sağlık kuruluşuna sevki sağlanmalıdır.
