Seveso, kuzeybatı İtalya’da Milano’ya 20 km uzaklıkta küçük bir kasabadır. Kentin hemen yanı başında bulunan ICMESA Chemical Company’ye ait fabrikada 10 Temmuz 1976 günü meydana gelen kazada bugüne kadar bilinen en zehirli gazlardan biri olan dioksin gazı sızıntısı meydana gelmiştir. Meydana gelen bu büyük kaza ve sonrasında endüstriyel kazaların oluşmasının engellenmesi ve gerekli önlemlerin alınması adına hazırlanmış olan Seveso Direktifi (82/501/EEC) kabul edilmiştir.
Büyük Endüstriyel Kaza, herhangi bir kuruluşun işletilmesi esnasında, kontrolsüz gelişmelerden kaynaklanan, kuruluş içinde veya dışında çevre ile insan sağlığı için anında veya daha sonra ciddi tehlikeye yol açabilen tehlikeli kimyasal maddenin sebep olduğu büyük bir emisyon, yangın veya patlama olayını ifade etmektedir.
1976 yılında İtalya’nın Seveso kasabasında gerçekleşen bu kaza sonrasında, endüstriyel kazaların oluşmasının engellenmesi ve gerekli önlemlerin alınması adına hazırlanmış olan Seveso Direktifi (82/501/EEC) kabul edilmiştir. 9 Aralık 1996’da ise 96/82/EC sayılı “Tehlikeli Maddeleri İçeren Büyük Kaza Risklerinin Kontrolüne İlişkin Direktif (Seveso-II Direktifi)” yayımlanmıştır. Seveso-II Direktifinin ülkemiz mevzuatına uyumlaştıran “Büyük Endüstriyel Kazaların Önlenmesi ve Etkilerinin Azaltılması Hakkında Yönetmelik” Çevre ve Şehircilik Bakanlığı ve Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığı’nca oluşturulan bir komisyon ile hazırlanarak, 30 Aralık 2013 tarih ve 28867 Mükerrer sayılı Resmi Gazete’de yayımlanarak yürürlüğe girmiştir.
Çevre ve Şehircilik Bakanlığı’nın yazılım portalı olan Çevre Bilgi Sistemi bünyesinde yer alan Seveso Bildirim Sistemi (BEKRA Bildirimi), Büyük Endüstriyel Kazaların Önlenmesi ve Etkilerinin Azaltılması Hakkında Yönetmelik Eki’nde yer alan Tehlikeli Kimyasal Maddeleri bulunduran kuruluşların, bulundurdukları maddeler ile miktarlarını toplama kuralı hesabı yaparak Bakanlık’a beyan ettikleri sistemdir. Yönetmelik gereği işletmeler tarafından yapılması gerekli olan bu beyan, Seveso Bildirimi olarak adlandırılmaktadır.
Yapılan Seveso Bildirimi sonrasında işletmeler, sistem tarafından “Alt Seviyeli Kuruluş”, “Üst Seviyeli Kuruluş” veya “Kapsam Dışı” olarak sınıflandırılır.
Seveso Bildirim Sistemine, online.cevre.gov.tr adresinden erişim sağlanabilmektedir.
– İşletmecinin Genel Yükümlülükleri
– Bildirimler (BEKRA)
– Kazaların Belirlenmesi
– Kantitatif Risklerin Değerlendirilmesi
– Risk Kontrol Önlemlerinin Belirlenmesi ve Uygulanması
– Mümkün Olan En Yüksek Önlem Seviyesinin Belirlenmesi
– Domino Etkisinin Belirlenmesi
– Büyük Kaza Önleme Politikasının Hazırlanması
– Güvenlik Yönetim Sisteminin Oluşturulması
– Patlamadan Korunma Dokümanında Bulunan Zone Haritalarının Eklenmesi
– Güvenlik Raporunun Yazılması
– Acil Durum Planlamalarının Yapılması
– Kamuoyu Bilgilendirilmesi
– İşletmeci tarafından büyük kazaların önlenmesi ve zararların azaltılması için alınan önlemlerin yetersiz olduğunun tespiti durumunda, Çevre ve Şehircilik Bakanlığı ve/veya Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığı, kuruluşu veya tesisi kapatır ya da ilgili bölümlerin çalışmasını durdurur.
– İşletmeci tarafından güvenlik raporunun ve dahili acil durum planının süresinde teslim edilmediği durumunda, Çevre ve Şehircilik Bakanlığı ve/veya Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığı, kuruluşu veya tesisi kapatır ya da ilgili bölümlerin işletilmesini durdurur.
– Kapatma veya durdurma kararı, nedenleri ve alınması gereken tedbirlerle birlikte işletmeciye bildirilir.
– Diğer durumlarda, 2872 sayılı Çevre Kanunu ve 4857 sayılı İş Kanununun ilgili hükümleri uygulanır.
Büyük Endüstriyel Kazaların Önlenmesi ve Etkilerinin Azaltılması Hakkındaki Yönetmeliğin Ek-1’inde bulunan Bölüm 1 ve Bölüm 2’de verilen tehlikeli madde listelerinde, Kolon 2’deki eşik değerlere eşit veya üzerinde, ancak Kolon 3’teki değerlerin altındaki miktarlarda tehlikeli madde bulunduran her bir kuruluş, alt seviyeli kuruluş olarak tanımlanmaktadır. Bu tesisler Büyük Endüstriyel Kaza Önleme Politikası (BEKÖP/BKÖP) hazırlamakla yükümlüdürler.
Büyük Endüstriyel Kazaların Önlenmesi ve Etkilerinin Azaltılması Hakkındaki Yönetmeliğin Ek-1’inde bulunan Bölüm 1 ve Bölüm 2’de verilen tehlikeli madde listelerinde, Kolon 3’teki değerlere eşit veya üzerindeki miktarlarda tehlikeli madde bulunduran her bir kuruluş, üst seviyeli kuruluş olarak tanımlanmaktadır. Bu tesisler bu yönetmelik gereğince Güvenlik Raporu hazırlamakla yükümlüdürler.
Seveso II direktifinin en önemli unsurlarından biri olan bu sistem aşağıdaki bölümlerden oluşmaktadır.
Organizasyon ve Personel: Organizasyonun tüm kısımlarında büyük tehlikelerin önlenmesinde yer alan personellerin görev ve sorumlulukları ile kuruluşta bulunan tüm çalışanlara gerekli eğitimlerin verilmesi.
Büyük Kazaların Belirlenmesi ve Değerlendirilmesi: Herhangi bir sebeple meydana gelen büyük tehlikelerin belirlenmesi için prosedürlerin benimsenmesi, uygulanması ve bu tehlikelerin olma olasılığı ile şiddetinin değerlendirilmesi.
İşletim Kontrolü: Tesiste yapılması gereken bakım işleri, ekipman ve geçici durma dönemlerini kapsayan, güvenli işletme sağlamak için gerekli prosedür ve talimatların hazırlanıp benimsenmesi.
Değişimin Yönetimi: Tesiste meydana gelen herhangi bir değişikliğin planlanması ya da yeni tesislerin planlanması için hazırlanan prosedür ve talimatların benimsenmesi.
Acil Durumlar için Planlama: Yapılan çalışmalar ile önceden tespit edilecek acil durumların belirlenmesi, acil durum planlarının hazırlanması, test edilmesi ve gözden geçirilmesi, ilgili personelin özel eğitim almasının sağlanması amacıyla hazırlanan prosedür ve talimatların belirlenmesi.
Performansın İzlenmesi: Büyük Kaza Önleme Politika Belgesi hazırlanması ve burada belirlenen hedeflere uyulması. Uyum sağlanamaması durumunda düzeltici ve önleyici faaliyetlerin araştırılması, önlemlerin alınması için mekanizmaların oluşturulmasını kapsamalıdır.
Denetleme ve İnceleme: Hazırlanan sistemlerin etkinliği ve uygunluğunun periyodik bir şekilde değerlendirilmesi için prosedürlerin belirlenmesi ve uygulanması.