İş Ekipmanlarının Kullanımında Sağlık ve Güvenlik Şartları Yönetmeliği’ne göre elektrik tesisatlarının periyodik kontrollerinin yılda en az bir kere yapılması yasal zorunluluktur. Herhangi bir tesiste her türlü elektrik tertibatını kapsayan elektrik tesisatlarındaki sorunlar tesislerde en önemli tehlike kaynaklarından biridir.
Elektrik tesisatı periyodik muayenesi, ilgili yönetmelik kapsamında iş yerine, tesise, fabrikaya ya da bir imalathaneye ait olan elektrik tesisatının ve elektrik tesisatı ile ilgili diğer parçalara uygulanan testlerdir.
Elektrik tesisatı periyodik kontrolü, yaşamsal öneme sahip olan elektrik sistemlerinin güvenliğini ve sağlıklı çalışmasını sağlamak amacıyla gerçekleştirilen önemli bir süreçtir. Bu muayene, elektrik tesisatının doğru bir şekilde kurulduğunu, güncel standartlara uygun olduğunu ve güvenli bir şekilde işlediğini doğrulamayı hedefler. Profesyonel bir muayene uzmanı, tesisatın bileşenlerini ve kablolarını dikkatlice inceler, elektrik panosunu kontrol eder ve topraklama sistemini değerlendirir. Ayrıca, koruyucu cihazların doğru şekilde çalıştığından emin olur ve izolasyonun yeterli olduğunu kontrol eder.
Elektrik tesisatı periyodik kontrolü, elektrik arızaları, yangınlar ve diğer güvenlik risklerinin önlenmesine yardımcı olarak, tesisatın düzenli bakımını ve güvenliğini sağlayarak yaşam alanlarımızı daha güvenli hale getirir. Bu nedenle, elektrik tesisatının periyodik olarak kontrol edilmesi ve gerektiğinde onarılması, güvenli ve sürdürülebilir bir yaşam için önemli bir adımdır.
Elektrik tesisatı periyodik kontrolünü kamu kuruluşları, işletmeler ve ev sahipleri yasa ve düzenlemeleri yerine getirmek, enerji verimliliğini arttırmak, cihazların ömrünü uzatmak ve güvenliği sağlamak için düzenli olarak yaptırmalıdır.
Elektrik tesisatı periyodik kontrolü elektrik tesisatının özelliklerine, kullanım yoğunluğuna ve yerel yasa ve düzenlemelere bağlı olarak değişebilir. İdeal olarak yılda bir kez elektrik tesisatı periyodik kontrolü yapılmalıdır.
Yetkili bir uzman ilk aşamada tesisatın dışarıdan gözlemlenebilen bölümlerini kontrol eder. İkinci aşamada ölçüm cihazlarını kullanarak elektrik tesisatının performansı ve güvenirliğini kontrol eder. Üçüncü aşamada yapılan kontrolün sonuçlarını raporlar. Dördüncü aşamada kontrol sırasında tespit edilen sorunlar veya eksiklikler varsa, uzman tarafından önerilen şekilde onarımların yapılması gerekir.
Elektrik tesisatı periyodik kontrolleri, güvenlik, yasal uyumluluk, arıza önleme, enerji verimliliği, ekipman ömrü ve risk azaltma gibi birçok fayda sağlar.
Elektrik mühendisleri, elektrik-elektronik mühendisleri ve elektrik eğitimi bölümü mezunu teknik öğretmenler, elektrik tekniker veya yüksek teknikerleri tarafından yapılmalıdır.
Topraklama Tesisatı, Toprak Özgül Direnci Ölçümü, Elektrik Panosu Fonksiyon Kontrolü, Termografik Muayene, Elektrik Panosu Görsel Kontrolü, Kompanzasyon Sistemleri, Yıldırımdan Korunma Sistemleri (Aktif Paratoner/Yakalama Çubuğu Tesisatı, Faraday Kafesi Tesisatı), Artık/Kaçak Akım Ölçümü, Yalıtkanlık-İzolasyon Ölçümleri (Yalıtım Direnci Ölçümü, Zemin Yalıtım Direnci Ölçümü), Jeneratörler, Akümülatör, Ups (Kesintisiz Güç Kaynağı) kontrolleri, Enerji Analizi ve Harmonik Ölçümü, Yüksek Gerilim Sistemleri (Dağıtım Trafoları, OG Hücre Röle Testleri), Katodik Koruma Ölçümü (Gömülü Metalik Tanklar ve İlgili Boru Sistemi), PAT (Taşınabilir Cihaz) Testleri, ATEX (Exproof) Ekipman Kontrolü, Yangın Algılama ve İhbar Sistemleri, Acil Aydınlatma ve Yönlendirme Sistemleri ve Elektrik Tesisatı Genel Kontrolünü kapsamaktadır.
Elektrik panosu kontrolü, görsel kontrol, termografik muayene ve fonksiyon testleri olarak değerlendirilir. Görsel kontrolde pano içerisinde bulunan şalt malzemelerin projeye uygunluğu, otomatik kesiciler ile kullanılan kablo kesitlerinin uygunluğu, kablolarda standart renk kodu uygunluğu (mavi-nötr), doğrudan dokunmaya karşı koruma önlemlerinin uygunluğu vb. kontroller yapılır. Termografik muayenede pano içerisinde bulunan şalt malzeme ve kablolardaki sıcaklık değerlerinin uygunluğu kontrol edilir. Fonksiyon kontrolünde pano içerisindeki kabloların yalıtım testleri, kesit hesaplamaları, süreklilik ölçümleri, çevrim empedansı ölçüleri, kullanılan kaçak akım rölelerinin uygunluğu kontrol edilir.
Tesiste bulunan yıldırımdan korunma tesisatının projeye uygunluğu ve etki alanı içerisinde olup olmadığı kontrol edilir. İndirme iletkenleri, koruma borusu, muayene-test klemensi, indirne iletkenleri tespit elemanları, çatı direği kontrolü, topraklama direncinin sınır değerler içerisinde olup olmadığı kontrol edilmektedir.
Bu ekipmanlar kapasitelerine göre tesiste oluşabilecek elektrik kesintilerinde yedek enerji kaynağı olarak kullanılıp, belirli bir süre tesisin enerji ihtiyacını karşılarlar. Üretim tesislerinde oluşabilecek ani elektrik kesintileri ciddi kayıplara yol açabilmektedir. Jeneratör/akümülatör ve ups periyodik kontrollerinde yükte ve boşta deney testleri, sıcaklık kontrolleri, topraklama ölçümleri, yağ ve mazot kaçağı kontrolleri ve mekanik parçalar kontrol edilmektedir.
Harmonik, gerilim veya akımın sinus dalga formundan uzaklaşması olarak tanımlanır. Enerji analizinde yapılan ölçümler ile şebekenin istenen sinüs dalga formunda olup olmadığı, sisteme bağlanan analizör cihazlar ile ölçülerek veriler kayıt altına alınır ve kayıtlı verilerden yola çıkılarak şebeke gerilimi ve akımlarının standartta belirtilen sınır değerler içerisinde olup olmadığı kontrol edilir.
Toprak özgül direnci ölçümü, bir tesisin topraklama projesi hazırlanmadan önce topraklama yapılacak alanın toprak yapısı ile ilgili bilgi verir. Toprak özgül direnç ölçüm cihazı ile topraklama sistemi yapılacak alanın koordinatları baz alınarak toprak özgül direnç ölçümü gerçekleştirilir. Toprak özgül direnci ölçülerek topraklama sistemi için kullanılacak iletken ekipmanın maliyeti minimize edilebilir. Toprak özgül direnç ölçümü tesise en uygun iletken seçilmesi açısından önemlidir.
Yalıtım direnci ölçümü, tesiste bulunan kablolar vb. malzemelere doğru akım uygulanarak bu malzemenin geçirdiği elektrik akımının ölçülmesi ile belirlenip, daha sonra hesaplanarak çıkan direnç değerinin yönetmeliğin belirlenmiş olduğu sınır değer içerisinde olup olmadığı kontrol edilir. Zemin yalıtım direnci ölçümü ise üzerinde durulan zeminin elektrik akımına karşı koruma sağlayıp sağlamadığını belirlemek amacıyla yapılır. Zemin yalıtım direnci ölçümünün özellikle elektrik pano önlerinde yapılması önemlidir.
Topraklama Tesisatı Kontrolü Neden Önemlidir?
Topraklama bir elektrik tesisatının güvenilirliğinin temelini oluşturmaktadır. Topraklama tesisatı kontrolü yapılırken sistem tipinin doğru tayini kullanılacak kaçak akım koruma rölesi seçimi için önemlidir. Topraklama direnç ölçümü tesisteki koruma elemanlarının (parafudr, kaçak akım koruma rölesi, termik manyetik şalter) doğru çalışıp, gerekli korumayı sağlayabilmesi açısından son derece önemlidir. Topraklama direnç değerleri zamanla (çevresel etkiler) değişebileceğinden yönetmelik gereği sabit işletme elemanları için yılda 1 (bir) kez topraklama ölçümü yapılması gereklidir.
İş Ekipmanlarının Kullanımında Sağlık ve Güvenlik Şartları Yönetmeliği’ne göre elektrik tesisatı muayeneleri, alanında uzman ve deneyimli kadromuz tarafından yapılmaktadır. Detaylı bilgi ve başvuru için szutest.com.tr adresinden hemen bizimle iletişime geçin!
Mustafa DOBAOĞLU
Periyodik Kontrol Departmanı Elektrik Birim Yöneticisi